малын тоогоо өсгөөд байгаа малчдын буруу биш, харин тэднийг зөв зүгт залах эрх зүй зохицуулалтын орчин нь үгүйлэгдэж байна
Малын тоо толгой өсөж, бэлчээрийн даац хэтэрсэнд малын тоогоо өсгөөд байгаа малчдын буруу биш, харин тэднийг зөв зүгт залах эрх зүй зохицуулалтын орчин нь үгүйлэгдэж байна гэж судлаачид тодорхойлжээ.
Тиймээс БОАЖЯ, ХХААХҮЯ-ны хамтран хэрэгжүүлж буй Монголын унаган байгалийн хүлцэл тогтворжилтыг хангах нь төсөл бэлчээрийн газрын харилцааны хууль, эрх зүйн шинэчлэлийг дэмжиж дараахь саналыг дэвшүүлж байна. Үүнд:
- Хуулийн төсөлд бэлчээрийн газрыг ашиглуулахдаа нийтээр (1) мал нүүдэллэх зурвас газар; (2) байгалийн тогтоцоор бий болсон гол, горхи, нуур, цөөрөм, хужир мараа, уст цэг; гэрээгээр (1) улирлын бэлчээр (өвөл, хавар, зун, намрын); (2) отрын нөөц бэлчээр; (3) эрчимжсэн мал аж ахуй эрхлэх бэлчээр; ашиглуулахаар;
- Бэлчээрийн газрын ангилал, хэмжээ, хил, заагийг газар зохион байгуулалтын ерөнхий төлөвлөгөөгөөр тогтоож, бэлчээрийн ашиглалт, хамгаалалтыг системтэйгээр шийдвэрлэхээр;
- Гэрээгээр ашиглуулах бэлчээрийг зориулалт, ангиллын дагуу бэлчээр ашиглагчийн хүсэлт, холбогдох эрх бүхий этгээдийн дүгнэлт, шийдвэрийг үндэслэн бэлчээр ашиглалтын гэрээ байгуулан ашиглуулах, бэлчээр ашиглалтын гэрээний биелэлтэд үндэслэн гэрээг сунгах, цуцлах, дуусгавар болгохоор;
- Хуулийн төсөлд гэрээт бэлчээрийг зохистой ашиглах, доройтлоос сэргийлэх, сайжруулах, хамгаалах асуудлыг бэлчээр ашиглагч бүрэн хариуцахаар, харин нийтээр ашиглуулах ангилалд хамаарах бэлчээрийн ашиглалт, сайжруулалт, хамгаалалтыг төр өөрөө хариуцахаар;
- Хуулийн төсөлд бэлчээрийн газарт авто зам гаргах, бэлчээрийн газрын хөрсийг эвдэх, бохирдуулах, бэлчээрийн газрын эрүүл ахуйг алдагдуулах, цөл, цөлөрхөг хээрийн бүсийн болон хөрсний эвдрэл, цөлжилт үүсэх нөхцөл бүрдсэн бэлчээрийн газарт ургамал түүх, хадахыг хориглохоор;
- Хуулийн төсөлд бэлчээр ашиглагч нь бэлчээрийн даацад малын тоог нийцүүлэх, бэлчээрийн даацаас хэтэрсэн малыг гэрээнд заасны дагуу үе шаттай бууруулах, бэлчээр ашигласны төлөө төлбөр төлдөг тогтолцоонд шилжиж, бэлчээрт учирсан хохирлыг тооцон нөхөн төлүүлэхээр;
- Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн зөвшөөрөгдсөн бүсэд болон хилийн зурвас газар, ойн сан бүхий газрын бэлчээрийн газрын харилцааг тусгайлсан журам, гэрээгээр зохицуулахаар; тус тус санал дэвшүүлж байна.